Zespół policystycznych jajników (PCOS) jest jednym z najczęstszych zaburzeń endokrynologicznych, które dotykają kobiety w wieku rozrodczym. PCOS wiąże się z szerokim spektrum chorób, takich jak zaburzenia hormonalne i metaboliczne, dysfunkcja jajników i nieprawidłowości miesiączkowania. Zgodnie z kryteriami Rotterdamu opracowanymi w 2003 r., rozpoznanie PCOS następuje, jeśli spełniono dwie następujące cechy: przewlekłe, liczne owulacje lub brak owulacji , torbielowate jajniki w badaniu USG oraz kliniczne i / lub biochemiczne wskaźniki hiperandrogenizmu. Chociaż nie jest to kryterium, oporność insulinowa i hiperinsulinemia są ważnymi czynnikami etiologicznymi związanymi z typowymi objawami klinicznymi i zaburzeniami hormonalnymi PCOS. Istotnie, oporność insulinowa wraz z hiperinsulinemią dotyka około 40-50% pacjentów z PCOS (zarówno osoby szczupłe jak i otyłe). Jednak u otyłych kobiet z PCOS częstość występowania oporności na insulinę zbliża się do 80%.
Inozytole i ich pochodne to alkohole cukrowe należące do rodziny witamin B, reprezentujące 9 stereoizomerów cykloheksanu-1,2,3,4,5,6-heksolu. Produkty zawierające inozytol obejmują owoce, głównie melony i pomarańcze, pełnoziarniste produkty, orzechy i fasolę. Świeże owoce i warzywa zawierają więcej inozytolu w porównaniu z produktami mrożonymi, solonymi lub konserwowymi. Przeciętne dzienne spożycie mio-inozytolu z diety może zmieniać się pomiędzy 225 a 1500 mg na dobę w diecie 1800 kcal. Inozytony nie są uważane za niezbędny składnik odżywczy, ponieważ organizm możne je wytwarzać endogennie z glukozy [5].
Do tej pory metformina znajduje się na szczycie listy leków do leczenia IR (insulinooporności) i/lub PCOS. Jednakże jej stosowanie często wiąże się z przykrymi dolegliwościami jak dyskomfort żołądkowo-jelitowy, obejmującymi wzdęcia, nudności czy biegunkę.
Inną metodą radzenia sobie z PCOS, i jej skutkami jest stosowanie doustnych tabletek antykoncepcyjnych w leczeniu zaburzeń menstruacyjnych, trądziku i hirsutyzmu. Pomimo wieloletnich doświadczeń i szerokiego doświadczenia klinicznego nadal istnieją wątpliwości dotyczące ich wpływu na układ sercowo-naczyniowy i metabolizm węglowodanów. Większość endokrynologów pediatrycznych preferuje stosowanie OCP o niskim potencjale androgennym.
Obiecujące wyniki dawało suplementowanie dwóch stereoizomerów inozytolu, takich jak mio-inozytol (MI) i D-chiro-inozytol (DCI). Obie te cząsteczki biorą udział w zwiększaniu wrażliwości na insulinę różnych tkanek w celu poprawy funkcji metabolicznych i owulacyjnych. Mała dawka DCI przywraca normalną wrażliwość na insulinę w typowych tkankach docelowych, zmniejszając tym samym ilość wydzielanej insuliny do krwioobiegu, także redukuje ilość androgenów i poprawia częstość owulacji. MI natomiast wywiera korzystne działanie głównie na poziomie jajników, gdzie bezpośrednio działa na szereg funkcji jajników, w tym steroidogenezę jajnikową (produkcja żeńskich hormonów płciowych, gdzie wspólnym prekursorem steroidów jest cholesterol a jego głównym źródłem w komórkach pęcherzyka jajnikowego jest krew oraz cząsteczki lipoprotein o niskiej (LDL) i wysokiej (HDL) gęstości)
Warto zwrócić uwagę że wiele młodych kobiet, nastolatek boryka się zespołem PCOS a co za tym idzie z przykrymi z efektami kosmetycznymi, takimi jak trądzik, hirsutyzm, rogowacenie ciemne i otyłość, które występują w szczególnie trudnej fazie rozwoju psychologicznego
Badania
* 46 pacjentek otyłych z PCOS i IR podzielono na dwie grupy: kontrolna z placebo i gruba badana z MI i DCI w dawce 40: 1. Badanie trwało 6 miesięcy. Parametry, które porównywano: oporność na insulinę, oceniana jako indeks HOMA, insulina na czczo i stężenie glukozy na czczo, a także parametry hormonalne.
WNIOSEK: Łączne leczenie MI plus DCI znacząco zrównoważyło profilaktykę endokrynologiczną i metaboliczną tych pacjentek poprawiając ich oporność na insulinę i funkcję jajową. Zmniejszył się poziom LH i wolnego testosteronu, indeks HOMA, insulina na czczo. Natomiast estradiol i SHBG znacznie wzrosły wykazując tym samym przywrócenie zdolności do owulacji [1].
* 61 pacjentek w wieku 13-19 lat ze stwierdzonym PCOS na podstawie kryteriów
Rotterdamskich. Podzielono je na 3 grupy:
– przyjmujące doustne środki antykoncepcyjne
– przyjmujące 4 g myo-inozytolu (w dwóch dawkach po 2 g) plus 200 mg kwasu foliowego,
– przyjmujące zarówno doustne środki antykoncepcyjne jak i myo-inozytol i kwas foliowy (według poprzedniego schematu)
Przeprowadzono ocenę parametrów antropometrycznych, endokrynologicznych i metabolicznych przed i po 3 miesiącach leczenia.
WNIOSEK: Znaczne zmniejszenie stężenia glukozy, peptydu C, stężenia insuliny i HOMA-IR u pacjentów po przyjęciu myo-inozytolu z kwasem foliowym. Także wszystkie te parametry istotnie spadały u pacjentów w 3 grupie (z wyjątkiem stężenia glukozy) [3].
*badanie pilotażowe przeprowadzone we Włoszech na 20 pacjentach z cukrzycą typu 2. Wszystkim osobom podano kombinację myo-inozytolu (550 mg), d-chiro-inozytolu (13,8 mg) i kwasu foliowego (400 mcg) i zalecano przyjmować tą kombinację 2 razy dziennie. Dodatkowo pacjenci zostali poinformowani, aby przestrzegać diety niskoenergetycznej, z niskim indeksem glikemicznym oraz aby byli aktywni fizycznie. Żaden z uczestników nie zgłosił działań niepożądanych związanych ze spożyciem inozytolu.
WNIOSEK: inozytol może stanowić ważną strategię poprawy kontroli glikemii w cukrzycy typu 2, poprzez skuteczne obniżenie poziom glukozy we krwi na czczo i oraz poziomu HbA1c [4].
* Zaskakujące jest, że badanie przeprowadzone u 50 kobiet z nadwagą z PCOS wykazało, że 550 mg mio inozytolu plus 13,8 mg D-chiro-inozytolu w kapsułce miękkiej stosowanej dwa razy na dobę może lepiej przywrócić parametry metaboliczne w porównaniu z konsumpcją 2 g myo -inozytolu w postaci proszku. Obserwacja ta wskazuje, że połączenie tego związku w fizjologicznym stosunku krwi (40: 1) może być użytecznym narzędziem w terapii żywieniowej u pacjentów z nadwagą PCOS, ze względu na korzystne działanie tych leków na złagodzenie ryzyka zespołu metabolicznego
* 25 pacjentek z PCOS przez okres 6 miesięcy dostawało 2g MI i kwas foliowy w 2 dawkach na dzień. 22 pacjentek doświadczyło pierwszego cyklu menstruacyjnego po ok. 35 dniach kuracji. Spośród tych 22 kobiet, 18 wykazało regularną miesiączkę i spontaniczną owulację. Także nastąpił znaczny spadek poziomu testosteronu w surowicy.
Więcej badań w bardzo fajnych i przejrzystych tabelach https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5225686/figure/T2/
WNIOSEK
Poprawa zdrowia i parametrów biochemicznych u pacjentów z PCOS wymaga odpowiedniej farmakologii oraz diety. Inozytole wykazują szerokie spektrum działania na poprawę parametrów biochemicznych jak poprawa stosunku LH, FSH, obniżenie poziomu testosteronu, obniżenie glikemii i insuliny na czczo oraz w teście obciążenia glukozą. Co ważne suplementowanie inozytolu nie powodowało żadnych efektów ubocznych, potwierdzając bezpieczeństwo stosowania.
Bibliografia
1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4963579/
2.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5067314/
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5007307/
4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5078644/
5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5067314/
6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5097808/
7. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4989075/